Reverse the Red

Het tij moet keren. Dat doen we met ‘Reverse the Red’. Dit is een wereldwijde samenwerking om het voortbestaan van wilde soorten en ecosystemen te garanderen. Vooraanstaande wetenschappers, pleitbezorgers en partners werken strategisch samen om zich in te zetten voor een data gestuurde en op wetenschap gebaseerde aanpak voor het behoud van soorten. Het gedroomde resultaat is dat deze soorten op een gegeven moment niet langer meer als bedreigd staan aangemerkt op de IUCN Red List. Wij zijn als Diergaarde Blijdorp verantwoordelijk voor de coördinatie van een aantal populatiemanagementprogramma’s onder de vlag van EAZA (European Association of Zoos and Aquaria) en WAZA (World Association of Zoos and Aquariums). In deze rol waarborgen wij de gezondheid van waardevolle reservepopulaties en zijn daardoor een onmisbare speler in het geheel.

Reverse the Red

Het verlies van biodiversiteit gaat wereldwijd nog altijd in hoog tempo door. Voor Blijdorp betekent “Reverse the Red” dat we ons niet alleen richten op het beschermen van soorten die met uitsterven bedreigd zijn, maar ook dat we vroegtijdig ingrijpen om te voorkomen dat soorten in de gevarenzone komen.

1
Binnen de African Plains was 2025 een bijzonder jaar: tien gezonde kuikens van de ernstig bedreigde Rüppellsgieren kwamen succesvol uit in het Europese populatie managementprogramma, waarvan vier in Diergaarde Blijdorp. Tegelijkertijd is er verder gewerkt aan de bouw van een internationaal consortium om deze roofvogel structureel te beschermen. Samenwerking met universiteiten, waaronder Wageningen University & Research en de Universiteit Utrecht, heeft geleid tot in totaal drie PhD-projecten waarin nieuwe kennis over genetica, gedrag en voortplanting wordt ontwikkeld. Dit wetenschappelijk fundament is essentieel voor duurzaam herstel.
2
Daarnaast werd dit jaar een genetische tool die ontwikkeld is op basis van veren van Rüppellsgieren uit Blijdorp ingezet om een belangrijke populatie in Kenia in kaart te brengen. Deze tool ontwikkeld door Wageningen University & Research en Blijdorp gaat helpen om betrouwbaardere schattingen van wilde populaties Rüppellsgieren te verkrijgen. Hiermee krijgen we beter inzicht in hoe populaties er daadwerkelijk voor staan.
3
Een andere tool die we in de praktijk hebben getest is de anti-stroperij tool voor neushoorns die ontwikkeld is door SmartParks. In 2025 voerden we een eerste test in Blijdorp uit en deze is succesvol uitgevoerd. Op dit moment beraden we ons op de vervolgstappen. Uiteindelijk moet deze tool in het wild ingezet kunnen worden om stroperij in een vroeg stadium te detecteren, zodat er hopelijk op tijd ingegrepen kan worden.
4
Verder zijn we erg verheugd dat een gezamenlijke NWO aanvraag met Amsterdam UMC, University of Cape Town en de Wildlife Forensic Academy toegekend is. Met dit geld kunnen we gezamenlijk onderzoek doen naar het nauwkeuriger detecteren van moment van overlijden van gestroopte dieren. Wanneer we dat nauwkeuriger kunnen bepalen, is het gemakkelijker om criminele stroperij te veroordelen.
5
In de African Jungle is het partnerschap met IBREAM en SmartParks verdiept. Door samen te werken aan een toepasbare GPS-halsband voor dwergnijlpaarden wordt de kennisbasis voor soortherstel verder vergroot. De samenwerking met IBREAM hebben we vastgelegd in een Memorandum of Understanding, hiermee verbinden we ons voor een langere periode aan elkaar. Op dit moment werken we aan een eerste proef met de GPS-halsband in Blijdorp. Wanneer deze proef succesvol is verlopen, willen we de GPS-halsband zo snel mogelijk gaan inzetten in het wild. Hierdoor hopen we meer te weten te komen over hoe dwergnijlpaarden hun leefgebied gebruiken. Met die kennis kunnen we de bescherming van deze bedreigde soort optimaliseren.
6
Verder werkte we samen met de organisatie WAPCA en Wageningen University & Research aan een manier om haren van wilde witkruinmangabeys te verzamelen voor genetisch onderzoek. Ook in dit geval voerden we eerst een test uit in Blijdorp. Een fles met tape aan de binnenkant en voedsel als beloning werd gebruikt om de mangabeys te verleiden hun arm erin te steken. Hiermee hebben we een goede hoeveelheid haren kunnen verzamelen. Op de labs van Wageningen University & Research kijken we nu of hiermee genoeg DNA verzameld is. Hopelijk kunnen we in de toekomst deze flessen ook in het wild gebruiken om haren te verzamelen. Met het DNA uit deze haren kunnen we dan geïnformeerde beslissingen nemen over welke dieren we kunnen uitwisselen tussen de laatst overgebleven wilde populaties witkruinmangabeys in Ghana, waarmee we de genetische diversiteit in deze laatste populaties hopen te vergroten.
7
Asian Corridors richtte zich sterk op impactsoort de Aziatische olifant. In 2025 hebben we verder gewerkt aan onze genetische tool, waarmee wilde populaties nauwkeuriger in beeld gebracht kunnen worden. Het concept van de tool is nu gereed wat betekent dat we in de testfase zijn beland. Verschillende labs in binnen- en buitenland, van o.a. de VU Amsterdam en het Wildlife Institute of India, werken hieraan mee. Het doel is om eind 2026 een geteste versie van de tool klaar te hebben liggen, waarna stap voor stap de implementatie van de tool kan gaan beginnen. De toetreding van WWF International en andere internationale partners tot het consortium geeft dit project internationale slagkracht. Daarmee wordt een belangrijke stap gezet naar het veiligstellen van de toekomst van deze iconische soort.
Onze kennis over de genetica van Aziatische olifanten bleef in 2025 niet onopgemerkt. Zo publiceerden we samen met meerdere auteurs van de Wageningen University & Research een studie in Ecology & Evolution over de aanwezige ondersoorten bij de Aziatische olifant. Dit werd ook opgepikt door meerdere Nederlandse nieuwsmedia. Daarnaast ontving onze partner Mirte Bosse van de VU Amsterdam en Wageningen University & Research een Vidi beurs van de NWO. Hiermee is ons gezamenlijke onderzoek naar de genetische status van de Aziatische olifant voor de komende jaren veilig gesteld.
8
We zetten ons ook op een ander gebied voor onze impactsoort in, namelijk vaccinontwikkeling tegen het dodelijke olifantenherpesvirus. Blijdorp was de eerste locatie waar het veelbelovend vaccin van de Universiteit Utrecht werd getest. Eerst bij de volwassen dieren om te checken op bijwerkingen en daarna bij de jonge, mannelijke kalveren die juist risico lopen op het krijgen van deze dodelijke ziekte. De eerste resultaten zijn veelbelovend. Hopelijk hebben we hiermee eindelijk een remedie gevonden tegen dit dodelijke virus, wat ook steeds meer een probleem vormt voor de wilde populaties Aziatische olifanten.
9
Ook in de Himalayan Peaks boekten we vooruitgang. Twee rode panda’s verhuisden vanuit Blijdorp naar India, om daar onderdeel te worden van een populatie die wordt ingezet om rode panda’s weer terug te brengen naar de natuur. Daarnaast is een gezamenlijk PhD-project gestart met de VU Amsterdam, waarmee de genetica van de rode panda verder wordt onderzocht. Deze genetische kennis helpt om het beheer van wilde en dierentuinpopulaties rode panda’s te verbeteren. Niet alleen binnen de dierentuinen, maar ook in hun natuurlijke habitat wordt gewerkt aan herstel: er zijn 25.000 bomen geplant om hun leefgebied te vergroten en veerkrachtiger te maken. Daarnaast zijn we één van de organisatoren van een wetenschappelijk symposium rondom de rode panda in november in 2025. Dit symposium zal in Nepal plaatsvinden en een groot deel van de wereldwijde experts op het gebied van de rode panda bij elkaar brengen. Gedurende dit symposium wordt de huidige staat van de rode panda populatie bepaald en van daaruit concrete acties en doelen gesteld voor deze bedreigde diersoort. Op basis van de uitkomsten van dit symposium kunnen we ook weer beter de toekomstige rollen en doelen voor Blijdorp bepalen als het gaat om de bescherming van de rode panda.

De geboortes van Rüppellsgieren, het verhuizen van rode panda’s naar de regio van herkomst, het testen van bruikbare tools ten behoeve van soortherstel en het starten van PhD-trajecten illustreren hoe Blijdorp concrete impact maakt op het herstel van ernstig bedreigde soorten. Door samenwerking met internationale partners is wetenschappelijke kennis vertaald naar tastbare resultaten. Daarmee leveren we een meetbare bijdrage aan het terugdringen van de rode lijst en vervullen we onze ambitie om soorten niet alleen te behouden, maar juist toekomst te geven.